Sıfır atık konseptine, son zamanlarda gezegenin dört bir yanından yoğun bir çağrı var. Yaklaşık yüz yıl önce ortaya çıkan ve II. Dünya Savaşı’ndan sonrasında ise ivmelenerek hızlanan, gezegenin atık üretimine karşı bir duruş aslında bu çağrı.
On dokuzuncu yüzyılda, Batı dünyasında bile, hane halkı oldukça az atık üretiyordu. Artık gıdalar çorba yapmak veya hayvanları beslemek için kazanlarda kaynatılır, yetişkinler için kullanımlarını yitiren şeyler çocuklar için oyuncak olurdu. Kırılan nesneler onarılır, mobilya ve saat gibi dayanıklı ve kıymetli eşyalar nesilden nesile aktarılırdı. Tarımda ve hayvancılıkta gübre olarak organik gübre, kağıt yapımında eski çaput ve kumaş parçaları, sabun üretiminde kemikler, zararlı bitkilerin kontrol altına alınması ve gübre olarak küller kullanılmıştır. Bu durum yüzlerce yıl böyle sürüp gitmiş ve halklar neredeyse sıfıra yakın atık üreterek, kendi döngüsel ekonomilerini yaratmışlardır.
Ancak sanayi devriminden sonra bunların pek çoğu yitip gitmiştir. Bu dönemden önce, atık sorunu insanların oldukça nadir yaşadığı bir endişe idi. Kentleşme ve yükselen nüfus ile değişmeye başlayan yaşam şekilleri, dünya çapında toplu ve ucuz ürünler üreten montaj hattı faaliyetlerinin ilerlemesiyle neredeyse tamamen farklılaştı. Böylece bu sistem, özellikle ABD’den başlayarak, kullanımı kolay ve tek kullanımlık ürünleri tercih eden bir tüketim toplumunun temellerini atmış oldu.
Biri Sıfır Atık Mı Dedi?
“Sıfır atık” terimi ise çevresel problemlerden bağımsız olarak, ilk defa endüstriyel bir alanda kullanılmıştır. 1970 yılında Vacaville, California’daki Sıfır Atık Enstitüsü’nün kurucusu, Yale’den doktora derecesine sahip bir kimyager olan Paul Palmer’in sıfır atığa olan ilgisi çevresel açıdan ziyade bilimsel bir amaç içindi. Palmer, o zamanlar henüz gelişmekte olan Silikon Vadisi’ndeki yüksek teknoloji işletmelerinin, yeniden kullanılabilecek değerli ve temiz pek çok kimyasalı attığını fark etti. Sonuç olarak atık ürünleri pazarlayan bir şirket kurdu. Zamanla şirket, Silikon Vadisi’nde atılan her kimyasal için yeni kullanım alanları tespit etti. Palmer’ın sıfır atık tanımı, materyallerin bir kez kullanılıp atılması yerine tekrar kullanılması gerektiği ilkesine dayanmaktaydı.
Sıfır Atık Nedir?
Şimdilerde ve doğrudan tanımıyla ise sıfır atık, tüm ürünlerin yeniden kullanılması için kaynak ömrü döngülerinin yeniden tasarlanmasını teşvik eden bir felsefedir. Amaç depolama sahalarına, atık yakma fırınlarına veya okyanusa hiçbir çöpün gönderilmemesidir. Önerilen işlem, kaynakların doğada yeniden kullanılma şekline benzer. Zero Waste International Alliance’ın benimsediği tanım ise şu şekildedir: Sıfır Atık, etik, ekonomik, verimli ve vizyoner bir hedeftir, insanları hayat tarzlarını değiştirmeye ve sürdürülebilir doğal döngüleri örnek alarak yaşamlarını sürdürmeye yönlendirmeyi hedefler. Bu konseptte ana fikir, çıkan her atığın bir diğer döngünün kaynağı olacak şekilde kullanılması esasına dayanır. Sıfır Atık, atıkların ve malzemelerin hacmini ve toksisitesini sistematik olarak önlemek ve ortadan kaldırmak, tüm kaynakları korumak ve kurtarmak ve atıkların yakılmaması veya gömülmemesi için ürün ve süreçlerin tasarlanması ve yönetilmesi anlamına gelir. Sıfır Atık felsefesi doğru uygulandığı takdirde, gezegen, insan, hayvan ve bitki sağlığı için tehdit oluşturan, toprağa, suya ve havaya yapılan zararlı tüm deşarjları ortadan kaldıracaktır.
Sıfır Atık Ne Değildir?
21. Yüzyıl için, sıfır atık bir felsefenin sloganı olmuş durumdadır. Bu sloganı ekonomik ya da vizyoner bir hedef olarak iki gruba ayırabiliriz. Çünkü artık bu terim oldukça farklı anlamlar taşıyor.
Kuzey Carolina’dan Canberra’ya, Buenos Aires’ten Arjantin’e, Alapuza’dan Hindistan’a kadar pek çok şehir ve bölge çeşitli sıfır atık stratejileri geliştirip, uyguluyor. Toyota, Nike, Xerox ve daha pek çok büyük şirket de sıfır atığın peşinden gitmekte. Ancak sıfır atık, dünyanın farklı yerlerinde, farklı kurum ve kuruluşlarda pek çok farklı anlama geliyor. Bazıları ise sürdürülebilirlik adı altında yüksek dozda ironi içeriyor. Örneğin, dünyanın en büyük perakendecisi ve çoğu insan için küreselleşme ve ucuz imalat probleminin bir sembolü olan Wal-Mart‘ı düşünelim. Şirket katı atıklarını önemli ölçüde azaltmış durumda. Plastik yerine mısır bazlı bir paketleme materyali kullanıyorlar, satılmayan gıdalarını kompostluyorlar. Dahası, Colorado’daki yeşil mağazalarında eski pişirme yağlarını binayı ısıtmada yakıt olarak kullanıyorlar.
Sapma Oranı Sıfır Atık Değildir
Şirket ise reklamlarında “sapma oranlarını” bir başarı göstergesi olarak kullanırken, hedeflerinin tüm küresel operasyonlarında sıfır atığa ulaşmayı hedeflediklerini söylüyor. Sapma oranı ise, herhangi bir kurum ne kadar çok atığı atık depolama sahasına göndermeyip, çıkan bu atığı geri dönüşüme gönderirse o kadar çok artıyor. Yani yüksek atık sapma oranları bir başarının göstergesi. Fakat, sapma oranları geri dönüşüm ile tam olarak özdeş değil ve geri dönüşüm gündemleri gerçek bir sıfır atık kavramı oluşturmuyor. Çünkü aynı miktarlarda atığı farklı yerlere göndermiş olmak, atık azaltmak anlamına gelmez. Hatta, en başından seçilen malzemenin geri dönüşüme gönderilebilir olup olmadığından ziyade malzemenin ne kadar uzun süre ve tekrar tekrar kullanılabileceği anlamına gelir. Sıfır atık düşüncesinde, geri dönüşüme gönderilen atık aslında tasarım kusuru olarak görülür.
Başarılı Bir Sıfır Atık Örneği
Florida merkezli, çevre dostu bir bira fabrikası, sıfır atık çıkararak, dahası okyanuslarımız ve sakinleri için de besin kaynağı sağlayarak kendi adına doğaya nasıl en az zarar veririmin çözümünü bulmuş: Biyolojik olarak bozunabilir altılı bira halkaları. Bu halkalar normalde hayvanlara çok büyük sıkıntılar yaşatırken, bu sefer sulardaki yaban hayatı için besin görevi görüyor. Firmanın ürettiği bira halkaları atık olmaktan çıkıp, bir başka canlı için de besin kaynağı oluyor. Doğanın döngüselliğini de görebileceğimiz bu örnek, gerçek bir sıfır atık örneği.
Atık Miktarları Artmaya Devam Ediyor
Dünyanın dört bir yanından bireylerin, şirketlerin, toplulukların sıfır atık konseptine kulak verip atıkları azaltma konusundaki isteklerine rağmen, mevcut tahminlerin çoğu, atılan malzemelerin miktarının azalmaktan ziyade arttığını, geri dönüşüm ve yeniden kullanım oranlarının ise ılımlı olduğunu göstermekte. Avusturyalı ekolojist Willi Haas ve meslektaşları tarafından yapılan yakın tarihli bir çalışma gösteriyor ki dünya genelinde yaklaşık olarak yılda 4 milyar ton atık geri dönüştürülüyor. Bu miktar, 41 milyar tonluk üretim çıktısı ile karşılaştırıldığında oldukça düşük bir sayı. Atıklarımızı azaltmayı gerçekten istesek de bu hedefe doğru ilerleme sürecimizin oldukça yavaş olduğu aşikar. Bu sebeple sıfır atık felsefesini doğru anlamanın gerekliliği açıkça ortaya çıkıyor.
Kaynaklar:
Pingback: Tehlikeli Atıklar Floransa Kasırgasıyla Şehre Saçılacak | Sıfır Atık
Pingback: Güneş Panelleri Nasıl Yapılır Biliyor Musunuz? | Sıfır Atık
Pingback: Sıfır Atık Hediye Paketi Nedir, Nasıl Yapılır? | Sıfır Atık
Pingback: Evde Yağmur Suyu Toplama Kılavuzunuz | Sıfır Atık
Pingback: Virgin Atlantic Uçuşları Artık Sürdürülebilir Jet Yakıtlı | Sıfır Atık
Pingback: Sürdürülebilir Otel, 360 Derece Dönerken Enerji Üretiyor | Sıfır Atık
Pingback: Yeni Başlayanlar için Sıfır Atık Yaklaşımı Nedir? | Sıfır Atık
Pingback: Dönüşebilen Sürdürülebilir Otomobil Mercedes-Benz' den | Sıfır Atık
Pingback: Yüksek Binaların Arasında Rüzgar Yakalayan O-Wind Türbini | Sıfır Atık
Pingback: Sıfır Atık Şirketler Dünyaya Örnek Oluyor | Sıfır Atık
Pingback: Sıfır Atık Yönetim Eylem Planı Hangi Adımlardan Oluşur? | Sıfır Atık
Pingback: Çevre Dostu Bulaşık Süzgeci: Bitki Yetiştirebilen "The Fluidity" | Sıfır Atık
Pingback: Plastiksiz Temmuz Ayına Var Mısın Yok Musun ? | Sıfır Atık
Pingback: Plastik Şişelerden Vazo: Yeşil Tasarım Önerisi | Sıfır Atık
Pingback: İnsan Kaynaklı Küresel Isınma İçin 25 Yıl Kaldı | Sıfır Atık
Pingback: Tamamen Güneş Enerjisi Kullanan Okul: Hampshire Koleji | Sıfır Atık
Pingback: Yenilenebilir Enerjiye Geçiş: Irma' dan Sonra Yaşananlar | Sıfır Atık
Pingback: Plastik Yiyen Enzimler Artık San Jones'ta | Sıfır Atık
Pingback: En Güzel Elektrikli Araba Jaguar Tarafından Tasarlandı | Sıfır Atık
Pingback: Kaliforniya 2045 Yılında 0 Temiz Enerji Olmayı Hedefliyor | Sıfır Atık
Pingback: Türkiye Rüzgar Enerjisi Potansiyeli 7 GW Gücü Aştı | Sıfır Atık
Pingback: Sıfır Atık Restoran Ahıra Dönüşecek | Sıfır Atık | Evreka
Pingback: Doğa Dostu Ambalaj: Plastik Yerine Deniz Yosunundan | Sıfır Atık
Pingback: Hollanda Geri Dönüştürülmüş Plastik Kullanarak Halkevi Yaptı | Sıfır Atık
Pingback: Okyanus Plastiği Kullanılarak Üretilen Shao Ayakkabılar | Sıfır Atık
Pingback: Güneş enerjili araba seyahatte devrim yaratabilir | Sıfır Atık
Pingback: Plastik kirliliği için Endonezya'da 20.000 vatandaş harekete geçti | Sıfır Atık
Pingback: Sürdürülebilir Temizlik Ürünleri Atıklardan Üretiliyor | Sıfır Atık
Pingback: Stella McCartney' den Beş Sürdürülebilir Tasarım | Sıfır Atık
Pingback: Biyobozunur Beton Malzeme Normal Betona Alternatif Olabilir | Sıfır Atık
Pingback: Yiyecek Atıklarınızdan Sofra Takımınıza | Sıfır Atık
Pingback: Hava Absorplayan Sürdürülebilir Tasarım Havayı Temizliyor
Pingback: Yeşil Havaalanı: İstanbul Sabiha Gökçen Havaalanı | Sıfır Atık
Pingback: Sürdürülebilir Şehir Nedir? Örnekleri Nelerdir? | Sıfır Atık
Pingback: Avrupa' da Sürdürülebilir Gökdelen: Paris Bahçe Gökdeleni | Sıfır Atık
Pingback: Aktif Ev, Güneş Işığı Kullanarak Fazla Enerji Üretiyor | Sıfır Atık
Pingback: Geri Dönüştürülmüş Kağıt ile Sürdürülebilir Sehpa | Sıfır Atık
Pingback: Ahşap Gökdelen Bildiğiniz Gökdelenleri Unutturacak | Sıfır Atık
Pingback: Sürdürülebilir Festival ile Tanışın! | Sıfır Atık | Evreka
Pingback: Hızlı Moda: İsteklerimiz gerçekten ihtiyaç mı? | Sıfır Atık
Pingback: Sıfır Atık Rehberi, Sizler İçin Hazırladığımız Yeni El Kitabınız | Sıfır Atık
Pingback: Masdar Şehri: Dünyanın en sürdürülebilir şehriyle tanışın | Sıfır Atık
Pingback: Uzmanlar Uyarıyor: Toprak Kirliliği Gün Geçtikçe Artıyor | Sıfır Atık
Pingback: Entegre Atık Yönetimi ve Sıfır Atık Projesinin Önemi | Sıfır Atık
Pingback: Restoranlarda ve Kafelerde Sıfır Atık Projesi Nasıl Uygulanmalıdır? | Sıfır Atık
Pingback: Hastanelerde Sıfır Atık Projesi Nasıl Uygulanmalıdır? | Sıfır Atık
Pingback: Alışveriş Merkezlerinde Sıfır Atık Projesi Nasıl Uygulanmalıdır? | Sıfır Atık
Pingback: Devlet Dairelerinde Sıfır Atık Projesi Nasıl Uygulanmalıdır? | Sıfır Atık
Pingback: Okullarda Sıfır Atık Projesi Nasıl Uygulanmalıdır? | Sıfır Atık by Evreka
Pingback: E Atık Nedir? E Atıkların Korkunç Gerçeği | Sıfır Atık
Pingback: Çevre Kirliliği Nedir? | Sıfır Atık
Pingback: Çevre Kirliliğini Önlemek İçin Neler Yapabiliriz? | Sıfır Atık
Pingback: Geri Dönüşüm Nedir? Geri Dönüşümün Önemi | Sıfır Atık
Pingback: Manyok Kökünden Üretilen Poşetler Plastiğe Rakip Olabilir mi? | Sıfır Atık
Pingback: Starbucks Vegan İçeceği ile Müşterilerini Sevindirdi | Sıfır Atık
Pingback: atıklar için uber uygulaması rts atık toplamaya yeni bir soluk getiriyor
Pingback: Dünya Festivalleri Yeşil Olma Yolunda İlerliyor | Sıfır Atık
Pingback: Tek Kullanımlık Plastikler Kraft Heinz Co. Tarafından Yasaklanıyor
Pingback: Geri Dönüşüm Hakkında Bilmek İsteyeceğiniz Şaşırtıcı Bilgiler | Sıfır Atık
Pingback: Su Arıtma Sistemi Hem de Pipetin İçinde | Sıfır Atık
Pingback: Saman ve Gıda Atıklarından Biyoplastik | Sıfır Atık
Pingback: Tekrar Kullanılabilir Bebek Bezleri ile Yeni Bir Sıfır Atık Hareketi | Sıfır Atık
Pingback: Plastik Şişe Problemini Geri Dönüşüm Yerine Sıfır Atıkla Çözmek
Pingback: Pek Fazla Dillendirilmeyen Birkaç Geri Dönüşüm Gerçeği | Sıfır Atık
Pingback: Entegre Atık Yönetimi Hiyerarşisi Nedir? | Sıfır Atık
Pingback: Sıfır Atık Yönetmelik Taslağı 23 Ekim'de Yayınlandı | Sıfır Atık
Pingback: 4 Basit Adımda Kendi Kompostunuzu Oluşturun! | Sıfır Atık
Pingback: Almanya'da Çevre Dostu Cami: Gelenekselin Modernleşmesi | Sıfır Atık
Pingback: Walmart 2025 Yılında Sıfır Atık Olmayı Hedefliyor | Sıfır Atık
Pingback: Havacılık Sektöründe Giderek Artan Plastik Problemi | Sıfır Atık
Pingback: Sıfır Atığa Doğru :Capannori'nin Hikayesi | Sıfır Atık
Pingback: Günlük Hayatta Uygulayabileceğimiz Maliyetsiz Sıfır Atık İpuçları
Pingback: "Attığın Kadar Öde" Sistemi ile Ortaya Çıkan Atığı Azaltmak | Sıfır Atık
Pingback: Carlsberg Plastik Bira Tutucularını Yapıştırıcı İle Değiştiriyor | Sıfır Atık
Pingback: Nokia'dan Çevre Dostu Batarya: Şekerli İçecekle Şarj Oluyorlar | Sıfır Atık
Pingback: Atıkların Geri Dönüşümü Konusunda Bir Lider: TerraCycle | Sıfır Atık
Pingback: Döngüsel Ekonomi Çalışması: Sıfır Atık Konseptli Restoran | Sıfır Atık
Pingback: Okyanus Plastikleri ile Yapılmış Sergi, Lizbon' da Açıldı | Sıfır Atık
Pingback: Bakın "Dijitalleştirilmiş Burun" Gıda Atığı ile Nasıl Savaşıyor? | Sıfır Atık
Pingback: Bu Süpermarket Gıda Atıkları ile Yapılan Sabun, Bira ve Çorba Satıyor
Pingback: Sismik Tasarruf : Bu AVM'de Yalnızca Geri Dönüştürülmüş Ürünler Var
Pingback: Plastik Atıktan 3 Boyutlu Uzaya | Sıfır Atık by Evreka
Pingback: Organik Deterjan: Mantar Ferahlığında Çamaşırlar !? | Sıfır Atık
Pingback: 24 Saatte Kompost Yapımı: Çöp Kutusu Zera | Sıfır Atık