İrem AğaçcıoğluBirçoğumuz için çevrecilik, geri dönüşüm sembolü ile başlar ve geri dönüşüm kutusunda biter. Atığımızı geri dönüşüm işareti ile işaretlenmiş büyük bir kutuya atmak çoğumuza daha iyi ve de daha çevreci hissettirir. Çikolatanın sadece yarısını yemek gibi. Biraz şımarırız ama o kadar değil! Benzer şekilde, geri dönüşüm kutusunun büyüsüne olan inancımız plastik ürünleri satın alıp kullanırken yaşadığımız vicdani engeli kaldırır, suçluluk duygumuzu azaltır. Ancak geri dönüşüm çok daha karmaşıktır ve plastiklerin geri dönüşümü süreci yansıtıldığı kadar şeffaf değildir. Gelin aslında bu endüstride gerçekte neler oluyor birlikte bakalım.
1.HER PLASTİK GERİ DÖNÜŞÜM İLE SON BULMAZ
Plastik torbalar – Geri dönüştürülemez.
Pipetler – Geri dönüştürülemez.
Kahve Fincanları – Özel bir makineye ihtiyacınız var; onsuz, geri dönüştürülemez.
Klavyeler – Belki, o da doğru kişiye ulaşırsanız.
“Geri dönüşüm” iki önemli şey tarafından belirlenir: piyasa ve şehir yönetimi. Piyasada bir talep varsa,
şirketler geri dönüştürülebilir ürünlerimiz için ödeme yapar. Ancak piyasa talebi olmadan, geri dönüştürülebilir malzemeler neredeyse işe yaramazdır. Para kazandırmadığı takdirde tüm bu atıkları geri dönüşüm kutusuna atmanız herhangi bir fark yaratmaz. Talep yoksa veya kullanım sonrası malzemelerin kalitesi oldukça kirliyse,atıkların ömrü depolama alanı veya yakma fırınlarında sonlanır.
Yerel yönetimler de geri dönüşümde önemli bir rol oynar. Hükümet düzenlemeleri, şirketlerin yasal olarak yönetilen piyasadaki ürünleri geri dönüşüme sokmaları için pazar fırsatları yaratmaktadır. Fakat her belediye farklıdır. Bir şeyi geri dönüşüme atmadan önce, şehrin gerçekte neleri geri dönüştürdüğünü kontrol etmekte fayda var.
Dahası, geri dönüşüm sistemlerine yapılan kamu yatırımları, uzun vadeli sürdürülebilirlik ve bu alanda başarının ayrılmaz bir parçasıdır. Yeni bir plastik parçasının satın alma fiyatı, geri dönüştürülebilir maddeleri yönetmek ve sınıflandırmak için birinin maaşını ödemekten daha ucuz olsa da, çevresel maliyet önemli ölçüde daha fazladır.
2.HER PLASTİK AYNI KALİTEDE ÜRETİLMEZ
Plastikler, Reçine Tanımlama Kodlarına (RIC) göre 7 kategoride sınıflandırılmaktadır. Malzemenin ısındığı sıcaklık ile ayırt edilirler ve sayısal sınıflandırmaları (# 1 – # 7) sadece hangi tip plastik olduğunu belirtir. Örneğin:
# 1 (PET): su şişeleri en yüksek geri dönüşüm değerine sahiptir.Toksinlerin konteynere sızmasını önlemek için güneşten uzak tutmak gerekir.
# 7 (DİĞER) sınıflandırılmayan diğer plastikleri bir araya getiren kategoridir. Geri dönüşümlü olmayan ve mısır bazlı plastikler (PLA) içerir.Tüketici olarak farkı anlamak güçtür.
Genel olarak plastiğin özelliklerine baktığımızda;
1. SAĞLIK ETKİLERİ: Plastik bir şişe tehlikeli kimyasallara maruz kalabilir. Tabandaki özel işaretlere dikkat edin: numaralı üçgenler hangi plastik türünün kullanıldığını gösterir. PET ya da PETE olarak geçen bu plastik en yaygın kullanım oranına sahip. Fakat tek kullanıma uygun tasarlandıkları için, tekrardan doldurup kullandığınız takdirde suya ağır metaller ve çeşitli kimyasallar karışabiliyor ve böylece kullanan kişinin hormon dengesi dahi bozulabiliyor! Ayrıca bu şişeler doğada oldukça zor çözünüyor.
Bu yüzden tüketicilerin gıdaya sızan kimyasallara karşı dikkatli olmaları gerekiyor. Bilim Tarihi Enstitüsü’ne göre, “[c] sağlıkla ilgili endişeler, üretim süreci boyunca plastiğe giren katkı maddelerine (örneğin, bisfenol A [BPA] ve fitalat adı verilen kimyasallar sınıfı) odaklanarak daha esnek, dayanıklı ve şeffaf. ”Çoğu uzman, # 3 PVC’den (genellikle borularda bulunur) ve # 6 PS’den (strafor ve genellikle yiyecek, içecek kapları olarak kullanılır) uzak durmanız gerektiği konusunda hemfikir.
2. NASIL YAPILDI: Çoğu plastiğin ham petrol kaynaklı olduğunu biliyor muydunuz? Sadece PLA etiketli plastikler mısırdaki şekerlerden veya manyok gibi diğer bitki nişastalarından yapılır.
Ayrıca, 2 tip plastik vardır: termoset ve termoplastikler. Termoplastikler, yeniden eritilebilen ve yeni ürünlerle yeniden kalıplanabilen ve dolayısıyla geri dönüştürülebilen plastiklerdir. Bununla birlikte, termoset plastikleri “geri dönüşü olmayan bir kimyasal bağ oluşturmak için çapraz bağlanan polimerler ”içerirler. Yani ne kadar ısı uygulamış olursanız olun, bunlar yeni materyale dönüştürülemez ve dolayısıyla geri dönüştürülemezler.
3.KAHVE BARDAKLARI ASLINDA GERİ DÖNÜŞTÜRÜLEMEZLER
Starbucks’ınızı bitirip, zararsız kağıt kabını geri dönüşüm kutusuna yerleştirdikten sonra kendinizi iyi hissettiniz mi? Bu bilgiden önce hissetmek oldukça normal. Fakat bu durum sandığımızdan biraz daha karmaşık. Kabın dış kısmı kağıttan yapılırken, içi ince bir plastik tabakasıyla kaplıdır.
PP (Polipropilen) film sıvının kağıda sızmasını (ve böylece sizi yakmasını) önler ve sıcak içeceklerinizi çok çabuk soğumasını sağlar. İki farklı malzeme olduğundan, kaplar malzeme ayrılmadıkça geri dönüştürülemez, ki bu işlemin el ile yapılması imkansızdır ve özel bir makine gerektirir. Bu nedenle, geri dönüşüm için en kolay ürünler, tek bir malzemeden üretilen ürünlerdir. Su şişeleri (% 100 PET plastik) bunun en iyi örneğidir.
Kahve fincanları, abur cuburların paketlendiği ambalajlara benzer. Her ikisi de çok katmanlı olup, her katman belirli bir amaca hizmet eder. Örneğin etiket için balmumu tabakası ve harici ısıyı içeri almamak ve ürünün kimyasal bileşimini bozunmasını önlemek için alüminyum tabaka. Bununla birlikte, bu tarz bir tasarım, özellikle tabakalar genellikle çok ince olduğundan ve birbiri üzerine sıkıca sarıldığından, ambalajın materyallerine ayrışmasını oldukça zor hale getirir. Bir geri dönüşüm fabrikası için her bir parçayı ayırmak ve geri dönüştürmek çok zaman alıcı ve maliyetlidir. Onlar da genellikle bu işi yapmayı tercih etmezler.
4.KİRLİ PLASTİKLER ASLINDA GERİ DÖNÜŞTÜRÜLEMEZLER
O pizza kutusuna küçük bir pizza sosu döktünüz ve tadını çıkardınız değil mi? Fakat maalesef artık o kutu geri dönüştürülemiyor (ama yine de kompost edebilirsiniz!). Üzerinde yiyecek artıkları bulunan herhangi bir plastik malzeme (veya içinde) geri dönüştürülemez. Plastiklerin geri dönüştürülmüş ürünlere dönüştürülmesi için, iyi kalitede olmaları gerekir. Peki bunun için ne yapmalı?
PLASTİKLERİNİZİ YIKAYIN Kİ GERİ DÖNÜŞÜM ŞANSI OLSUN.
Unutmayın ki, geri dönüştürülmüş malzemeler piyasadaki sıfır malzemelerle rekabet etmelidir, bu yüzden kalite önemlidir. Tayvan’da çöpleri sıralayan, yiyeceklerini bento kutularından ayıran ve daha sonra konteynerlerle geri dönüşüm fabrikalarına gönderen (dış malzeme genellikle kağıt olan) pek çok insan vardır. Bazı geri dönüşüm fabrikaları bu ürünleri alır ve kesilmeden, tekrar ısıtılmadan ve dönüştürülmeden önce birkaç kez yıkarlar.
Ancak çoğu zaman, bir kamu geri dönüşüm kutusuna atılan “kirli” geri dönüştürülebilir bir ürünün geri dönüşmesi oldukça zordur.Bu atıklar işe yaramaz olarak belirlenir çünkü temizlemesi oldukça maliyetli olmasına rağmen fabrikalar için düşük gelir kaynaklarıdır. Bu nedenle çöplükte ya da çöp fırını içinde biten diğer çöplerle birlikte toplanırlar.
5.GERİ DÖNÜŞTÜRÜLMÜŞ PLASTİK İNDİRGENMİŞ PLASTİKTİR.
Birincisi, plastiklerin basitçe polimerler olduğunu, atomların uzun zincirlerinin “genellikle doğada bulunanlardan çok daha uzun tekrarlanan birimlerde düzenlenmiş” olduğunu bilmek önemlidir. Bilim Tarihi Enstitüsü’ne göre, ”Bu zincirlerin uzunluğu polimerleri güçlü, hafif ve esnek yapan şeylerdir.” Başka bir deyişle, onları bu kadar plastik yapan şey moleküler yapılarının uzunluğudur. Her geri dönüşümde bu zincirler daha da kısalır ve plastiğin kalitesi bozulur.
Aynı plastik parçası, kalitesinin, artık kullanılamayacağı noktaya düşmesinden önce yaklaşık 2-3 kez geri dönüştürülebilir. Ek olarak, plastik her geri dönüşüme gönderildiğinde, kaliteyi “yükseltmek” için ek saf malzeme ihtiyaç duyar ki böylece geri dönüştürülmüş ürünün piyasada yeni, dayanıklı ve taze ürünlere karşı bir mücadele şansı olabilsin. Herhangi bir ürünün üzerinde “Geri dönüştürülmüş materyal” etiketini okuduğunuzda, “geri dönüştürülmüş” kelimesinin gerçekte bu bağlamda ne anlama geldiğini iki kez düşünmemizde fayda var.
6.CAM VE METAL SONSUZ KEZ GERİ DÖNÜŞTÜRÜLEBİLİR
Cam ve metal (alüminyum dahil) plastikten farklı olarak, ürün kalitesinde veya saflığında hiçbir kayıp olmadan geri dönüştürülebilir. Geri dönüşüm prosesinde ek saf malzemeye gerek yoktur. Geri dönüşümlü cam ve metal, dairesel ekonominin nihai şeklidir. Süreç herhangi bir atık oluşturmaksızın malzemelerin kullanılması ve tekrar kullanılmasına dayanır.
Öyleyse neden plastiğe geçtik?
Plastik Endüstrisi Geliştirme Merkezi’nden Sürdürülebilirlik Danışmanı Dasdy Lin, bunu şu üç nedenle açıklıyor:
Küresel nakliye nakliye masrafları
Güvenlik-Kırılma riski olmayan ürünlerin stabilitesi ve tutarlılığı
Kâr
“Örneğin, 100 şişe gönderiyorum ve sonunda sadece 98 alıyorum çünkü 2si kırılıyor. Bu üretici için sermaye kaybı. Ancak plastik nadiren kırılır. Ayrıca, yaşam döngüsü değerlendirmesine bakacak olursak, cam şişeleri taşıyabilmek için daha fazla enerji harcanır çünkü cam daha ağırdır. Ağırlık farkı, nakliye sırasında daha fazla yakıt tüketimi ile sonuçlanacaktır. Bu yüzden çevre üzerindeki olumsuz etki daha fazladır ve bu da daha fazla kirliliğe neden olur. ”
Diğer yazılarımızı okumak için;
Selin Gokce
Harun Zeybek
Buse Nur Hayta