Plastik Şişeyi Geri Dönüşümle Değil Sıfır Atıkla Bitirmek

Uygulanan geri dönüşüm projeleri dünyayı plastik şişe atığından korumada maalesef artık yeterli kalmıyor. Dünya kirlenmeye devam ediyor ve bunu önlemek için geri dönüşümün de bir adım ötesine gidip plastik şişelerin atığını sıfıra indirmeye çalışarak baş etmek gerekiyor. Her bir Amerikalı yılda ortalama 9,5 kg  polietilen tereftalat (PET) plastik şişe atığı üretiyor ki bu da kişi başına 200 ile 500 şişe demek oluyor. Şimdi gelin 17 maddeyle bu sorunu neden kökünden çözmemiz gerektiğine göz atalım.

1.Ham Petrol 

Yalnızca 1 litrelik bir plastik şişe üretimi için  100 ml ham petrol gerekiyor. Plastik içecek şişeleri, Polietilen Tereftalat’ı temsil eden PET denilen bir polimerden yapılıyor. PET, ksilen ve etilen yapmak için kullanılan kimyasallar, ham yağdan çıkarılıyor. Ham petrol ekstraksiyonu hem çok kirletici ,kirletici olduğu kadar da tehlikeli bir süreç.Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Müdahale Merkezi, her yıl yaklaşık 27.000 petrol ve gaz kazası olduğunu bildirmiştir.

2.Doğal Gaz

PET üretiminde bir diğer ana bileşen ise doğal gazdır. 1 litrelik bir pet şişe üretmek için 42 litre doğal gaz gerekir. Sadece bu boyutta bir şişe için kullanılan doğal gaz miktarına bakıldığında hiç üretilmemiş olması çok daha isabetli olacaktır.Aşağıdaki fotoğraftan boyutlarını da kıyasladığımızda oldukça görünür bir fark oluyor.

3.Kömür

Plastik üretimi için çok miktarda kömür kullanılır. Polimerleri yapmak ve şişeleri şekillendirmek için gereken elektrik ihtiyacı büyük ölçüde kömürden karşılanır. Bilindiği gibi kömürden salınan duman, hava kirleticileri ve ağır metalleri açığa çıkarmaktadır. 1 litrelik pet şişe üretmek için resimde gösterildiği gibi 83 gr kömüre ihtiyaç vardır.

4.Taşınım

Tüm bu üretim sürecinde lojistikten dolayı ortaya çıkan emisyonu da göz ardı etmek oldukça zor olacaktır.

Bir plastik şişe yapmak için kullanılan tüm bu petrol, kömür ve gaz 96 litre karbondioksite eşdeğerdir. Hayal etmek adına, bu miktarla 178 cm genişliğinde bir balonu doldurabiliriz.

5.Geri Dönüşüme ne oldu?

Unutmayalım ki geri dönüşüm sadece plastiğin çevresel ayak izini az miktarda azaltabilir. Geri dönüşüm ile ilgili temel sorun, geri dönüştürülmüş polimerler kullanılsa bile, enerji ve çevresel etkinin %80’i şişe imalatında meydana gelir. Ayrıca şişeleri toplamak, parçalamak ve yıkamak çok daha fazla zaman kaybettirir sonra bunları yeniden üretime sokmak da cabası. Geri dönüşümün,bir şişenin ömrünün sadece karbon etkisinin yaklaşık yüzde 10’unu kompanse edebileceğini de unutmamakta fayda var.

6.Düşük Geri Dönüşüm Oranı

Gerçek şu ki geri dönüşüm oranları dünyada oldukça düşüktür. Maalesef plastik için geri dönüşüm oranları mükemmel değildir. Gönüllü geri dönüşüm ,California gibi nispeten yüksek olduğu bölgelerde bile sadece yaklaşık yüzde 40’lara ulaşıyor. Amerika gibi bir ülkenin ulusal ortalaması ise sadece yüzde 6.

7.Kontaminasyon

Geri dönüşümlü plastik berrak şişelere dönüştürülemez. Geri dönüştürülmüş PET plastik kontaminasyonu kaçınılmazdır. Kullanılmış şişeler kaçınılmaz olarak toza, yapıştırıcıya, içecek tortusuna ve diğer kirletici maddelere yapışır, bu da geri dönüştürülmüş plastiğin buğulu gri renkte ortaya çıkmasına neden olur.

8.Geri Dönüşüm Kamyonları

Geri dönüşüm kamyonları da maalesef dizel yakıt kullanmakta ve emisyonu arttırmaktadır. Bir ton atığı toplamak ve atmak için yaklaşık 20 litre dizel yakıt harcarlar.

9.Şişe Kapakları

Şişe kapakları geri dönüşümü daha da zorlaştırır.vKapaklar farklı tipte bir plastik olan polipropilenden yapılmıştır. Polipropilen kapaklar, PET polimerleri kirlettiği için plastik şişelerden elle ayrılmalıdır.

10.Düşük Kalite ”İndirgenmiş” Plastik

Plastik genellikle sadece bir kez başka bir ürüne geri dönüştürülebilir. Kontaminasyondan dolayı plastik içecek şişeleri sıhhi tesisat boruları, plastik kereste ve polyester kumaş gibi düşük dereceli plastiklere sadece bir kereliğine indirgenebilirler. Sonuç olarak geri dönüştürülmüş ürün bir defa dönüştürüldükten sonra atık olarak kalacaktır.

11.Su Tüketimi

Plastiklerin geri dönüşüm süreci çok fazla suya ihtiyaç duyar. Geri dönüşüm, çevre dostu bir uygulama olsa da geri dönüşüm prosesinin kendisi çevresel olarak sanıldığı kadar masum bir süreç değildir. Toplanan şişelerin yıkanması gerekir, bu da su kirliliğine neden olur ayrıca daha fazla elektrik gerektirir.

12.Peki Ekonomi?

Geri dönüşüm çoğunlukla para kaybettirir. Geri dönüştürülmüş plastik polimerlerin pazarı, plastik geri dönüşüm programlarını ekonomik olarak destekleyecek kadar büyük değildir. Bu nedenle geri dönüşüm programları,zaman zaman geleneksel yakma,gömme gibi yöntemlerin 5 katı kadarına mal olabilir.

13.Geri Dönüştü mü?

Büyük olasılıkla hayır. Çoğu plastik,geri dönüşüme giden bir çöp kutusuna atılmış olsa bile, sonu çöplükte bitmektedir.vBunun nedeni geri dönüşümün hala sistematik bir şekilde uygulanamıyor oluşudur. Amerika’daki plastik şişe atıkların yüzde 80’inden fazlasının sonu çöplükte biter.Plastik şişeler büyük olasılıkla bir depoda biriktirilecek, böylece sonsuza dek kapsüllenecek ve çözünmek üzere yaklaşık 450 yıl orada kalacaktır.

14.Canlılar Plastik Yiyor

Okyanustaki plastik atık, kuşlar ve deniz memelileri tarafından yenir. Eğer plastik şişeniz ve kapağınız okyanusa karışırsa büyük ihtimalle derinliklerinde bir yerlerde ya da yüzeyde bir kuş veya deniz kaplumbağası tarafında mideye indirilecektir. Ne yazık! Bilim adamları, Pasifik’in derinliklerinden aldıkları bir zooplankton organizması (okyanusun besin zincirinin temelini oluşturan mikroskobik canlılar) içinde altı farklı plastik parçacığı bulmuşlardır.

15.Balıklardan Yayılan Zehir

Küçük plastik parçaları mikroplastiklere dönüşür ve balıklar tarafından alınır. Bu plastik parçalandığında, balıkların dokularından fitalat adı verilen zehirli kimyasallar salınır ve sonuçta yediğimiz deniz ürünleri tedarik zincirine verilir.

16.Zehirli Plastik Şişe

PET plastik, fitalat adı verilen zehirli kimyasalları vücudunuza saldırabilir. Plastik şişelerde bulunan fitalat adı verilen kimyasalları içeceğiniz absorbe edebilir ve bu da insan vücudunda hormon bozucu maddeler olarak hareket edebilir. Fitalatların meme kanserine, obeziteye, çocuklarda daha düşük entelektüel gelişimine ve bebek çocuklarında daha az genital yapıya katkıda bulunduğu düşünülmektedir.

17.Şişelenmiş Su ve İçecekler Pahalıdır.

Şişelenmiş içeceklere her gün 2,00 Lira harcıyorsanız basit bir hesapla yılda ortalama 730 Lira pet şişeye harcıyorsunuz demektir. Bu parayı 60 yaşına gelene kadar yüzde 3 faiz oranıyla bankaya yatırmış olursanız bankada 54.000 Liralık bir paranız olur!

Kaynak:

Recycling Won’t Fix It, Zero Waste Will.

Sıfır Atık Nedir?

Dünya Festivalleri Yeşil Olma Yolunda

Dünyanın Hava Kirliliğinden Üretilen İlk Mürekkebi:AIR INK