Döngüsel ekonomi için iş modelleri hakkında yazılan öneriler herkesin kendine uygun olan şekilde uygulamasını gerektiriyor. Sadece özel firmaların değil devlet kurum ve kuruluşlarının da bu yöntemleri uygulaması sayesinde ancak sürdürülebilirliği sağlayabiliriz.
Son günlerde sıkça duymaya başladığımız döngüsel ekonomi sürdürülebilirliği amaçlayan bir ekonomik sistemdir. Bu sistemde üretim bir sona doğru gitmez ve tekrarlanabilir bir döngü oluşturur. Dünya Bankası’nın yaptığı tahminlere göre 2025 yılına kadar katı atık miktarı artarak günde 6,5 milyon tona ulaşacak. Ek olarak, OECD 2030 yılında ekstra 2 milyar orta gelirli olacağını öngörüyor. Nüfusumuz bu şekilde artarken bizim de sürdürülebilirlik çalışmalarını aynı şekilde arttırmamız gerekiyor.
Sanayi Devrimi’nden beri doğal kaynakları alıyoruz, üretim yapıyoruz ve atığa dönüştürüyoruz. Bu süreçte daha çok kaynağı daha verimli kullanmayı öğrendik. Ek olarak, geri dönüşüm için önemli çabalar gösterdik ancak bu durum geleceğimiz için ve artan üretime karşı yeterli değil. Üreticiler kaynakları müşterilerden ön plana koyarak planlar yapmaya başlamalı ve bu şekilde iş modellerini geliştirmeliler. Bu durum iki zorluk getiriyor: Döngü boyunca değeri en yükseğe çıkarmak ve kaynakların piyasaya tekrar sunulabilme şekli.
Döngüsel ekonomi için iş modelleri oluştururken aşağıdaki beş soruyu cevaplamak birçok sorunun çözümünü sağlayacaktır:
1 – Ürünlerimizi kaynak geri kazanımıyla nasıl tasarlarız?
2 – Atık oluşturmadan talebi karşılamak için ürün gruplarını nasıl geliştirebiliriz?
3 – Döngüsel modeldeki kaynakları nasıl sağlayabiliriz?
4 – Değer zincirini koruyan bir gelir modeli nasıl geliştirebiliriz?
5 – Müşterilerimizle nasıl iş birliği kurabiliriz?
Bu soruların cevabı olabilecek örnekler vererek aklınızda yeni fikirler oluşmasını sağlayabiliriz. Örnek döngüsel ekonomi iş modelleri:
1 – Ürünlerin hizmet olması
Hizmeti ürün olarak satarken hizmet kiralamaları ve hizmetin sahipliğinin satılmaması durumları rol oynar. Bazı durumlarda bu şekilde sunulan hizmet daha sıkı müşteri ilişkileri kurmayı ve satışların artmasını sağlar.
Örneğin Vodafone Red uygulamaları ile en son telefonları bir seneliğine kiralayabilir ve süre sonunda yenisini alabilirsiniz. Vodafone bu uygulama ile sadece elektronik atıkları önlemiyor aynı zamanda kullanıcıları ile daha derin bir bağ kurmuş oluyor.
2 – Gelecek yaşam satışları
Gelecek yaşam satışlarında ana etken şirketin ürün ve malzemeleri efektif şekilde yeniden hizmete kazandırabilmesidir. Böylece ürün ikinci ve üçüncü kez aynı üründen gelir elde edebilir.
Tata Motors Güvenceleri ile ikinci el araç satışından daha fazlasını başarıyor. Tata atölyelerinde seçilen ve tekrar düzenlenen araçlar sertifika sistemine giriyorlar. Bunun sonunda sertifika alan araçlar garantili ve daha uygun fiyatlarla müşterilerle buluşuyor.
3 – Ürün değişimi
Bütün ürünlerin tüm parçaları her zaman tekrar yenilenemeyebilir. Fakat yüksek değerli parçalara sahip ürünler olabilir. Hatta bazı gömülü parçalar normal kaynaktan daha değerli bir konumda olabilir. Doğru tasarım ve tekrar düzenleme yetenekleri sayesinde yeni ürünler oluşturulabilir.
BMW’nin yeniden üretilmiş parçalarında olduğu gibi eski parçanın geri kazanılması yeni bir parçanın üretilmesine göre %50 daha az maliyet oluşturmaktadır. Bu süreç sayesinde ürün kalitesinden de taviz verilmez ve aynı garanti tekrar sağlanmış olur.
4 – Geri dönüşüm inovasyonu
Geri dönüşümdeki inovasyon teknolojileri büyük hızla gelişerek yüksek kalite ürünlerde çok yüksek oranlarda sürdürülebilirlik sağlıyor.
Bu duruma en iyi örnek Starbucks’ın atık kahve alanında geri dönüşüm sağlaması. Starbucks gün içerisinde binlerce tonluk kahve ve yiyecek atığını bakteriler yardımıyla süksinik(kehlibar) asite çevirmek ve bu şekilde deterjan ve tıpta biyoplastik alanlarında kullanmayı amaçlıyor.
5 – Birlikte tüketim
Birlikte tüketim pazarları son dönemde sosyal medyanın da etkisiyle büyüyen bir pazar. Bu durumun en büyük örnekleri Airbnb ve ThredUP.
Airbnb 26.000’den fazla şehirde listelediği 200.000’den fazla ev ile misafir ve ev sahiplerinin eşlemesini sağlıyor. ThredUp ise çocuklar için yeni kıyafet ihtiyacını karşılıyor. İyi durumdaki kıyafetler böylece atığa dönüşmek yerine tekrar kullanılıyor.
Siz de bu örneklerden kendinize uyan biçimde döngüsel ekonomi için iş modelleri oluşturabilirsiniz. Sürdürülebilirliği sağlamak bizim elimizde. İş modeliniz ile ilgili yorumları bekliyoruz.
Döngüsel ekonomi hakkında daha fazla bilgi için:
Döngüsel Ekonomiye Destek Veren 30 Startup ve Şirket
En İlgi Çekici Döngüsel Ekonomi Çözümleri