Yahu bir fürya başlamış herkes sıfır atık diyor da diyor. Eğer siz de benim gibi ne olduğunu merak ediyorsanız hadi gelin hep beraber öğrenelim.
Sıfır Atık Nedir?
Sıfır atık, insanları daha az çöp ve atık üretmeye teşvik eden ayrıca ortaya çıkan atığı ve çöpü geri dönüştürerek ya da yeniden kullanarak atık üretimini azaltmak isteyen ve bu süreç dolayısı ile çöp arazisi ve çöp yakma gibi geleneksel atık yönetim süreçlerini kullanmamayı hedefleyen bir felsefedir. Bunun yanı sıra ürünlerin üretim safhalarınında bu felsefeye göre tasarlanması, ürünlerin geri dönüştürelebilirliği ve kullanılabilirliği de sıfır atığın hedeflerindendir[1].
E Abi Geri Dönüşümden Farkı Ne Bunun ?
İşte bu nokta aslında birçok kişinin kafasını karıştıran bir fark. Aslında gayet basit. Sıfır Atık felsefesi geri dönüşüme göre daha kapsayıcıdır. Sıfır atığın ilk amacı atık oluşumunu engellemektir. Gereksiz malzeme tüketimini azaltarak daha az atık ve çöp üretmek sıfır atığın ilk amacı iken geri dönüşüm ise hali hazırda atık ve çöp durumundaki malzemelerin dönüştürülerek tekrar kaynak olarak kazanımıdır. Gelin isterseniz daha detaylı inceleyelim süreci.
Sıfır Atık Hiyerarşisi
Gelin şimdi bu şemayı detaylıca inceleyelim. Bu beş aşama öncelik sırasına göre dizilmiş. Sırasıyla Reduce (azalt), Reuse(yeniden kullan), Recycle (geri dönüştür), Recover(kurtar) ve Landfill (biriktirme). Piramidin en tepesindeki seçenek en çok tercih edilen ve en altındaki ise en az tercih edilen olarak sıralanmış.
1. Reduce (azalt)
Sıfır atık felsefesinin en öncelikli seçeneği olan azalt seçeneği gereksiz çöp ve atık üretiminin önüne geçmeye çalışır. Örneğin marketten su alıp gereksiz pet şişe kullanımını arttırmak yerine kendi mataranızı evden çıkmadan doldurmak gereksiz pet şişe kullanımının önüne geçecektir.
2.Reuse (yeniden kullan)
Yeniden kullan sıfır atığın ikinci en önemli basamağı olup eskimiş ve tamir edilmesi gerek ürünlerin yenilenerek tekrardan kullanılmasıdır. Amaç tüketiciyi ürünün ömrünü uzatıp tekrardan kullandırarak çevreyi ve doğayı korumasını sağlamaktır. Örneğin bacağı kırılan bir masanız var, yenisini almak yerine bacağını tamir edip yeniden kullanabilirsiniz. Veyahut eskiyen montunuza ya da pantolonunuza yama yapıp tekrar kullanmaya devam edebilirsiniz.
3. Recycle (geri dönüştür)
Yukarıda da bahsettiğim üzere geri dönüştürme ile sıfır atığın farkı burada ayrılmaya başlıyor. Sıfır atık başlı başına bir metotlar bütünü iken geri dönüşüm ise bir alt koludur. Burada önemli olan kısım ise artık geri kullanılamayacak olan ürünlerin geri dönüşüm ile beraber farklı bir ürüne dönüştürülmesidir.
4. Recovery (kurtar)
Bu aşama ise geri dönüştürülemeyecek olan ürünlerin ise yakma fırınlarında yakılarak ya da farklı aşamalardan geçerek atıktan enerji üretme fikridir. Bu fikir kulağa mantıklı bir fikir olarak gelse bile aslında süreçte ortaya çıkan çevresel zararın etkileri yadsınamayacak kadar büyüktür. Sıfır atık ise aynı zamanda doğaya verilen zararı minimize etmek istediğinden bu aşama piramidin alt katmanında yer almaktadır.
5. Landfill (biriktirme)
Piramidin en altında olan biriktirme seçeneği sıfır atık felsefesinin en az tercih edilen atık yönetim metotlarından olup çevreye verdiği zararlar ise bir o kadar fazladır. Geri kullanılamayacak, dönüştürelemeyecek ya da kurtarılamayacak olan atıklar bu kategoriye girer ve atık depolama sahalarında biriktirilir. Özellikle alanda biriken metan gazı ve atıkların oluşturduğu kirlilik hem toprak kirliliğini hem de hava kirliliğini arttırmaktadır.
Sıfır Atığın Sağladığı Faydalar
Sıfır atığın çevreye sağladığı faydalar yadsınamaz bir gerçek fakat tek faydalarından biri değil. Bunun yanı sıra ekonomik olarak da katkısı bir o kadar büyük. Özellikle “Capannori’nin Hikayesi” adlı yazımda bahsettiğim üzere yeni açılan iş alanları ve istihdamlar hem yerel halkın ekonomik olarak gelişmesini sağlamış hem de ekonomik olarak yapılan ekstra harcamalarda azalmaya yol açmış. Ayrıca atıklar verimsizliğin bir işarati olarak görüldüğü için azaltılması yapılan harcamalarda da düşüşe yol açacaktır.
Sıfır Atığa Doğru
Sıfır atık ile birlikte giderek artan bir farkındalık var. Ülkeler, şirketler ve insanlar bu doğrultuda uygulama biçimlerini değiştiriyorlar. Sıfır atık bir dünya mevcut fakat bu doğrultuda atılması gereken adımlar üç temel ayağa ayrılıyor ve her bir ayağın görevi bir o kadar önemli.
1.Ülkeler ve Yerel Belediyeler
Yerel belediyeler ve ülkelerin yasalarını ve kanunlarını sıfır atık felsefesine göre düzenlemesi ve insanları bu yönde teşvik edecek yeni düzenlemeler getirmesi önemli bir faktör. Dünyada özellikle Adeilade, San Fransisco ve Stockholm [2] gibi şehirler bu açıdan yeni adımlar atıyor ve sıfır atık adına yeni düzenlemeler getiriyor. Hatta Seattle bir adım giderek vatandaşlarına pipet kullanma yasağı getirdi.
2. Firmalar ve Şirketler
Artan farkındalık ile beraber firmalar da üretim tesislerini ve fabrikalarını sıfır atığa uygun bir şekilde düzenlemeye başladı. Ayrıca H&M gibi giyim firmaları giyilmeyen kıyafetleri geri dönüştürmeye başladı bile. Bu yazımızda konu hakkında daha detaylı bilgi alabilirsiniz.
3. Bizler
Ve tabii ki en büyük sorumluluk bize düşüyor. Atacağımız ufak adımlar ve değiştireceğimiz alışkanlıklarımız çok büyük değişiklikler yaratabilir. Peki nereden başlayacağınızı bilmiyor musunuz ?
Benzer Yazılarımız İçin:
Sıfır Atık Konusunda İzleyebileeceğiniz Ufuk Açıcı Belgeseller
Dünya için Bugün Yapabileceğin 6 Pratik Uygulama
Hemen Yapabileceğiniz 9 Sürdürülebilir Değişiklik
Kaynakça: